Menopoz sonrası erken ve geç dönemde osteoporoz değerlendirmesi: Kemik mineral yoğunluğu ile kemik döngüsü belirteçleri arasındaki ilişki
Didem L Kozacı, Ş Öner Şavk1, İlhan Özkan2, Emre Çullu2, Bülent Alparslan2, Yakup Yürekli3, Pınar Okyay4
1Adnan Menderes Üniversitesi Tıp Fakültesi, Biyokimya Anabilim Dalı, Aydın
2Adnan Menderes Üniversitesi Tıp Fakültesi, Ortopedi ve Travmatoloji Anabilim Dalı, Aydın
3Adnan Menderes Üniversitesi Tıp Fakültesi, Nükleer Tıp Anabilim Dalı, Aydın
4Adnan Menderes Üniversitesi Tıp Fakültesi, Halk Sağlığı Anabilim Dalı, Aydın
Keywords: Alkalen fosfataz/kan; biyolojik belirteç/kan/ idrar; kemik yoğunluğu/fizyoloji; osteokalsin/kan; osteoporoz, menopoz sonrası/tanı/fizyopatoloji.
Abstract
Amaç: Bu çalışmada menopoz sonrası erken ve geç dönemde kemik mineral yoğunluğu (KMY) ile kemik döngüsünü gösteren biyokimyasal belirteçler arasındaki ilişki araştırıldı. Olgular ve yöntemler: Çalışmaya, kemik metabolizmasını etkileyen herhangi bir hastalığı olmayan ve kemik döngüsünü etkileyecek tibbi bir tedavi görmeyen menopoz geçirmiş 64 kadın (ort. yaş 56.5; dağılım 41-75) alındı. Olgular 41-60 yaşları arasında olanlar (n=40) ve 60 yaşından büyük olanlar (n=24) şeklinde iki gruba ayrıldı. Menopozdan sonra geçen süre grup 1'de ortalama 5.3 yıl, grup 2'de 16.7 yıl idi. Tüm olgularda serum östrojen, progesteron, parathormon, osteokalsin ve idrar deoksipridinolin (DPD) düzeyleri ölçüldü. Ayrıca, tip I kollajenin alfa 1 zincirinde serum C-terminal telopeptit (CTx), kalsiyum ve alkalen fosfataz düzeyleri ölçüldü. Kemik mineral yoğunluğu ölçümü dual enerjili X-ray absorbsiometre (DEXA) ile yapıldı.
Bulgular: Serum osteokalsin düzeyi, serum CTx ve idrar DPD değerleri arasında pozitif korelasyon bulundu. Femur boynu KMY ölçümü yaş ile negatif korelasyon gösterirken, omurga ölçümünde bu korelasyon yoktu. Kemik döngüsü belirteçleri her iki grupta benzer düzeylerdeydi.
Sonuç: Özellikle yıkım ürünleri olmak üzere, KMY belirteçleri ile KMY analizlerinin birlikte değerlendirilmesi, kemik döngüsünün hızı ve menopoz sonrası erken dönemde yıkım hızını göstermesi açısından değerli olabilir.