Eski Anadolu toplumlarında kemik mineral yoğunluğu
Timur Gültekin1, İsmail Özer1, Mehmet Sağır1, İsmail Baykara1, Hakan Yılmaz1, Erksin Güleç1, Feza Korkusuz2
1University of Ankara, Department of Anthropology, Ankara, Türkiye
2Middle East Technical University, Department of Physical Education and Sports and Medical Center Ankara, Türkiye
Keywords: Kemik mineral yoğunluğu, Anadolu, femur
Abstract
Amaç: Kemik mineral yoğunluğu (KMY) cinsiyet, yaş ve genetik yapıyla doğrudan ilişkilidir. Eski Anadolu toplumlarında KMY örüntüsünün günümüz Akdeniz ve Avrupa toplumlarına ışık tutabileceği varsayılmaktadır. Çalışmanın amacı çift Xışınlı yoğunluk ölçüm cihazıyla (DXA) farklı dönemlerdeki Anadolu toplumlarında yaş ve cinsiyete bağlı olarak KMY’nu ölçmektir. Gereçler ve yöntem: 15-65.5 yaşları arasında (ortalama yaş 41±11) toplam 149 erkek ve 106 kadının proksimal femurunda DXA ile KMY ölçülmüştür. Ölçülen kemikler, 6 farklı dönem (Kalkolitik, Bronz Demir, Helenistik, Roma, Orta çağ ve 19. yüz yıl) ve 6 farklı yöre (Batı, Doğu, Akdeniz, Ege, Marmara ve İçanadolu) kazılarından elde edilmiştir.
Bulgular: Kemik mineral yoğunluğu 45 yaş ve üstü bireylerde daha düşüktür. Kadınlarda KMY yaş ile birlikte azalırken, erkeklerde daha durağan ve kadınlardan daha yüksek değerlerdedir. Her iki cinsiyette de sol femur KMY sağa göre daha yüksektir. Çıkarımlar: Bu çalışma eski Anadolu toplumlarında KMY’nun cinsiyet ve yaş açısından varyasyon gösterdiğini ortaya koymuştur. Eski Anadolu toplumlarında, toplam kemik mineral yoğunluğu kadınlarda erkeklere göre daha az bulunmuştur. Kadınlarda yaş ilerledikçe KMY erkeklere oranla daha belirgin düşmektedir.